Tue, 12/09/2025 - 17:32

“Xalq donishmandligi — badiiyat ildizi” mavzusida ilmiy-adabiy uchrashuv bo‘lib o‘tdi

 2025-yil 6-dekabr kuni O‘zbek adabiyoti va uni o‘qitish metodikasi kafedrasi huzurida tashkil etilgan “UYG‘ONISH” ilmiy-adabiy to‘garagining navbatdagi yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi. Ushbu uchrashuv “Xalq donishmandligi va badiiyat” mavzusiga bag‘ishlanib, unda filologiya fanlari doktori, professor, yozuvchi va mutarjim Ma’rufjon Yo‘ldoshev ishtirok etdi.

Anjumanda professor Ma’rufjon Yo‘ldoshevning “Qo‘rqut ota kitobi” tarjimasi hamda “Shams ila Mavlono” qissasi yuzasidan mazmunli va qiziqarli suhbatlar tashkil etildi. Tadbir davomida “Qo‘rqut ota kitobi” kabi ulkan epik yodgorlikning mazmun-mohiyati, unda aks etgan milliy qadriyatlar, turkiy xalqlarning tarixiy dunyoqarashi, alp qahramonlarning jasorati va jo‘mardligi xususida batafsil fikr yuritildi. Shuningdek, dostonning yaratilish tarixi va hozirgi kunga qadar yetib kelish bosqichlari, tarjima jarayonidagi ilmiy va badiiy mas’uliyat masalalari alohida ta’kidlandi.

Uchrashuv jarayonida “Shams ila Mavlono” qissasi mazmuni, g‘oyaviy-badiiy xususiyatlari haqida ham atroflicha so‘z yuritildi. Asardagi she’riy parchalar suxandon Oybek Tohirov tomonidan ifodali tarzda ijro etilib, qatnashchilarda chuqur taassurot qoldirdi. Savol-javob va erkin bahs-munozaralar tadbirning yanada sermazmun o‘tishiga xizmat qildi.

“Uyg‘onish” ilmiy-adabiy to‘garagining asosiy maqsadlaridan kelib chiqib, yig‘ilish davomida talabalar ijodiga ham keng o‘rin berildi. Yosh ijodkorlarning she’riy va nasriy namunalarini tinglash, ularni adabiy tanqid nuqtayi nazaridan tahlil qilish orqali talabalarning badiiy tafakkurini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratildi. Bildirilgan fikr-mulohazalar, tahlillar va xulosalar ishtirokchilar uchun muhim ijodiy maktab vazifasini o‘tadi.

Umuman olganda, “Uyg‘onish” to‘garagining ushbu yig‘ilishi adabiyot, milliy meros va zamonaviy badiiy jarayonlar uyg‘unligini ko‘rsatib bera olgan, ilmiy va ma’naviy jihatdan yuksak saviyada tashkil etilgan tadbir sifatida barchada iliq taassurot qoldirdi.

Tue, 12/09/2025 - 09:36

Universitetimiz doktoranti nufuzli xalqaro anjumanda ishtirok etdi

2025-yil 4–5 dekabr kunlari Vengriyaning Pech shahrida joylashgan Pech Universitetida Ijtimoiy-gumanitar fanlar fakulteti, Venger tilshunosligi va adabiyotshunosligi instituti, Venger adabiyoti tarixi jamiyati hamda Vengriya Fanlar Akademiyasi hamkorligida “Qiyosiy adabiyotshunoslik va interdisiplinarlik” (“Comparative Literary Studies and Interdisciplinarity”) mavzusidagi xalqaro ilmiy konferensiya boʻlib oʻtdi. Tadbirda dunyoning turli oliy ta’lim va ilmiy markazlaridan yetakchi olimlar, tadqiqotchilar hamda yosh izlanuvchilar ishtirok etib, adabiyotshunoslikdag​i zamonaviy metodologik izlanishlar, interdisiplinar yondashuvlar hamda global ilmiy jarayonlar bilan bog‘liq dolzarb masalalar yuzasidan fikr almashdilar. Qiyosiy adabiyotshunoslikning turli ilmiy maktab va konsepsiyalarni birlashtiruvchi tabiati konferensiya muhokamalarining asosiy yo‘nalishini tashkil etdi.

Konferensiya doirasida qiyosiy adabiyotshunoslikning tarjimashunoslik, mediya tadqiqotlari, madaniy izlanishlar, raqamli gumanitar fanlar, empirik va sotsiologik adabiyotshunoslik, kognitiv yondashuvlar bilan tutash jihatlari alohida muhokama qilindi. Tadbirda universitetimiz doktoranti Dilnavoz Najimova ishtirok etib, “Rasmli kitoblarning tarixiy va madaniy vazifalari: Turkiya va O‘zbekiston tajribasi misolida” (“The Historical and Cultural Roles of Picture Books: A Comparative Analysis of Türkiye and Uzbekistan”) mavzusida ma’ruza taqdim etdi. Unda ikki mamlakat bolalar adabiyotida rasmli kitoblarning shakllanish jarayoni, ularning madaniy ildizlari, estetik va tarbiyaviy vazifalari qiyosiy tahlil qilindi. Shuningdek, zamonaviy nashriyot amaliyoti, vizual pedagogika va kichik yoshdagi o‘quvchilar o‘qish madaniyati bo‘yicha kuzatishlar ilmiy asosda yoritildi.

Pech shahrida o‘tgan ushbu xalqaro ilmiy anjuman qiyosiy adabiyotshunoslik sohasida ilmiy hamkorlik va muloqot imkoniyatlarini kengaytirib, turli adabiy an’analarga mansub tadqiqotchilar o‘rtasida samarali tajriba almashuviga zamin yaratdi.

Qo‘shimcha ma’lumot sifatida shuni ta’kidlash joizki, universitetimiz Vengriyaning Etvosh Lorand Universiteti bilan Erasmus+ dasturi doirasida qo‘shma hamkorlik loyihalarini amalga oshirmoqda. Ushbu hamkorlik akademik almashinuv, xalqaro muloqot va qo‘shma ilmiy tashabbuslarni rivojlantirishga xizmat qilmoqda.

Tue, 12/09/2025 - 09:28

Shaxs mas’uliyati: biz jamiyatning qanday vakilimiz?

2025-yil 6-dekabr kuni Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetida Ijtimoiy gumanitar fanlar kafedrasi tashabbusi bilan Falsafa fanining Etika axloqshunoslik falsafasi mavzusiga bag‘ishlangan amaliy va eksperiment tarzidagi tadbir o‘tkazildi. Tadbirni kafedra o‘qituvchisi Boburjon Xaytboyev olib bordi. Unda Filologiya va tillarni o‘qitish ta’lim yo‘nalishining 203-guruh va 206- guruh talabalari faol ishtirok etdilar. Tadbirning asosiy maqsadi talabalarda axloqiy fikrlash, ijtimoiy mas’uliyatni anglash, jamiyatda odob axloq qoidalariga rioya qilish, real hayotda uchraydigan turli vaziyatlarda to‘g‘ri qaror qabul qila olish, halollik va befarqlik kabi holatlarga ongli yondashish ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratildi. Mashg‘ulot davomida talabalar o‘rtasida jamiyatda yurish turish qoidalariga oid savollar berilib, viktorinalar va so‘rovnomalar o‘tkazildi. Bu jarayon ularning nazariy bilimini amaliy holatlar bilan taqqoslash imkonini berdi.

Tadbirning eng faol qismi uchta eksperiment orqali davom etdi. Birinchi eksperimentda gavjum joyga ataylab tashlab qo‘yilgan axlatga talabalar qanday munosabat bildirishini kuzatish maqsad qilindi. Ko‘pchilik befarq o‘tib ketishi mumkin bo‘lgan bunday vaziyatda ayrim talabalar axlatni olib axlat qutisiga tashlab, shaxsiy mas’uliyat va ekologik madaniyat namunalarini ko‘rsatdilar. Ikkinchi eksperiment davomida aktyor tomonidan hamyon tushirib yuborildi va talabalar bu holatga qanday javob berishi o‘rganildi. Bir talabaning hamyonni egasiga qaytarishi halollik, vijdonlilik va beg‘araz yordam borasidagi fazilatlarni yorqin namoyon etdi. Uchinchi eksperimentda esa janjallashayotgan talabalar ishtirokidagi sun’iy vaziyat yaratilgan bo‘lib, atrofdagilarning bunga munosabati kuzatildi. Vaziyatni chetlab o‘tganlar ham bo‘ldi, ammo bir talaba janjalni tinchlantirish uchun aralashib, mas’uliyat va ijtimoiy faollik namunasi bo‘ldi.

Tadbir davomida faol ishtirok etgan hamda axloqiy fazilatlari bilan ajralib turgan talabalar rag‘batlantirildi. Ushbu mashg‘ulot talabalarning nazariy bilimlarini hayotiy vaziyatlar bilan bog‘lab o‘rganish, jamiyatda to‘g‘ri muomala qilish, halollik, hamjihatlik, e’tiborli bo‘lish, o‘zaro hurmat kabi sifatlarni mustahkamlashga katta yordam berdi. Tadbir yakunida etika va axloqshunoslik bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlarni davom ettirish, talabalarda ijtimoiy mas’uliyatni oshirish hamda bunday tajribalar orqali ularning dunyoqarashini boyitib borish zarurligi ta’kidlandi. Tadbirni tashkil etishga va o‘tkazishga ko‘mak bergan barcha xodimlar hamda faol qatnashgan talabalar minnatdorlik bilan eslab o‘tildi.

Sat, 12/06/2025 - 18:26

Huquqiy savodxonlik sari

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Psixologiya va sotsiologiya kafedrasi hamda universitet ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘limi hamkorligida 1-talabalar yotoqxonasida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi kuniga bag‘ishlangan keng qamrovli davra suhbati o‘tkazildi. Tadbir Konstitutsiya qabul qilingan sana arafasida tashkil etilgani bois, unda nafaqat huquqiy ma’lumotlar, balki yoshlar ongida vatanparvarlik va fuqarolik mas’uliyatini kuchaytirishga qaratilgan mazmunli ma’ruzalar ham o‘rin oldi.

Uchrashuv davomida kafedra professor-o‘qituvchilari Konstitutsiyaning yangi tahririda aks etgan asosiy o‘zgarishlar, ularning mazmun-mohiyati, davlat va jamiyat hayotidagi ahamiyati haqida atroflicha tushuntirish berishdi. Xususan, inson huquqlariga oid normalarning kuchaytirilgani, yoshlar manfaatiga xizmat qiladigan moddalar, ijtimoiy himoya, ta’lim va sog‘liqni saqlash sohalariga doir yangiliklar talabalarga batafsil yoritib berildi.

Tadbir davomida talabalar ham faol ishtirok etib, o‘zlarini qiziqtirgan savollarni berishdi, turli mazmundagi fikr va mulohazalarini bildirshdi. Bu esa suhbatni yanada qiziqarli va samarali ruhda o‘tishiga xizmat qildi. Ustozlar tomonidan talabalarning huquqiy savodxonligini oshirish, konstitutsiyaviy qadriyatlarni chuqur anglash, fuqarolik pozitsiyasini shakllantirish bo‘yicha tavsiya va ko‘rsatmalar berildi.

Davra suhbati yakunida ta’kidlanganidek, bunday uchrashuvlar yoshlarning Konstitutsiyaga hurmatini oshirish, Vatanga sadoqat, mas’uliyat, qonunlarga itoatkorlik kabi fazilatlarni shakllantirishda muhim o‘rin tutadi. Tadbir nafaqat bayramona ruhda, balki tarbiyaviy va ma’rifiy ahamiyatga ega tarzda o‘tdi hamda yoshlarda huquqiy madaniyatni yuksaltirishga xizmat qildi.

Sat, 12/06/2025 - 14:44

Konstitutsiya — erkinlik va mas’uliyat ramzi

2025-yil 5-dekabr kuni Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 33 yilligi munosabati bilan ma’naviy-ma’rifiy tadbir bo‘lib o‘tdi. Unda Konstitutsiya kunining ahamiyati, uning jamiyat va davlat taraqqiyotidagi o‘rni, yoshlar ongida huquqiy madaniyatni shakllantirish masalalariga alohida e’tibor qaratildi.

Tadbirni Yoshlar ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha bo‘lim boshlig‘i Sirojiddin Eshbo‘riyev ochib berar ekan, Konstitutsiya nafaqat davlat boshqaruvining asosiy huquqiy poydevori, balki fuqaro huquq va erkinliklarini ta’minlovchi oliy qadriyat ekanini ta’kidladi. Shuningdek, u asosiy qonunning mazmun-mohiyatini chuqur anglash jamiyatda qonun ustuvorligini qaror toptirishga, huquqiy madaniyatni yuksaltirishga katta hissa qo‘shishini alohida qayd etdi.

Dastur davomida talabalar tomonidan tayyorlangan sahna ko‘rinishlari, qisqa ma’ruzalar, ijodiy chiqishlar va fikr-mulohazalar tadbirga boy mazmun bag‘ishladi. Konstitutsiyaga oid qiziqarli savollardan iborat viktorina (“quiz”) ishtirokchilarda katta qiziqish uyg‘otib, ularning huquqiy bilimini mustahkamlashga xizmat qildi. Talabalar o‘z chiqishlarida Konstitutsiyaning yoshlar hayotidagi o‘rni, fuqarolik pozitsiyasini shakllantirishdagi ahamiyati haqida o‘z qarashlarini bayon etdilar.

Tadbir ko‘tarinki ruhda, ma’rifat va hurmat muhitida o‘tdi. Unda ishtirok etganlar Vatanga sadoqat, qonunga hurmat, fuqarolik burchiga mas’uliyat bilan yondashish kabi tuyg‘ularini yana bir bor mustahkamlab qaytdilar. Mazkur uchrashuv yoshlarda huquqiy madaniyatni yanada rivojlantirishga, Konstitutsiyaga nisbatan chuqurroq ehtirom uyg‘otishga xizmat qildi.

Sat, 12/06/2025 - 14:35

Psixologiya yo‘nalishi talabalari taniqli olim bilan uchrashdilar

2025-yil 5-dekabr kuni Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti psixologiya yo‘nalishi talabalari uchun Respublikamizning taniqli psixologlaridan biri, psixologiya fanlari doktori, professor X. Abdusamatov bilan uchrashuv tashkil etildi. Uchrashuv Psixologiya va sotsiologiya kafedrasi tomonidan tashkillashtirilib, talabalarga nazariya va amaliyot uyg‘unligida bilim berish, ularni real psixologik tajriba bilan tanishtirish maqsadiga qaratildi.

Dastlab yig‘ilish davomida bugungi kunda psixologiya sohasida kuzatilayotgan muammolar, jamiyatda uchrayotgan psixologik tanglik holatlari, yoshlarning ruhiy barqarorligi bilan bog‘liq masalalar keng muhokama qilindi. Talabalar psixologik xizmatning zamonaviy prinsiplari, psixologning jamiyatdagi roli va amaliy psixologiyaning turli yo‘nalishlari haqida dolzarb ma’lumotlarga ega bo‘ldilar.

Professor X. Abdusamatov uchrashuvning asosiy ma’ruzasini “Shaxs farovonligiga ta’sir etuvchi psixologik sindromlar” mavzusiga bag‘ishlab, ko‘p yillik ilmiy-amaliy tajribasiga tayanib, turli psixologik sindromlarning kelib chiqishi, ularning inson salomatligiga ta’siri, tashxislash yo‘llari va samarali psixologik yordam metodlari haqida atroflicha so‘zlab berdi. Ma’ruza davomida shaxsning ruhiy farovonligini saqlash, stressni boshqarish, emotsional barqarorlikni mustahkamlash borasidagi tavsiyalar talabalar uchun ayniqsa qiziqarli bo‘ldi.

Uchrashuvda Psixologiya va sotsiologiya kafedrasi o‘qituvchilari ham faol qatnashib, o‘z tajribalari va ilmiy qarashlarini ulashdilar. Zamonamiz psixologik tadqiqotlarida qo‘llanilayotgan yangi metodlar, shaxs psixologiyasidagi yangicha yondashuvlar hamda yoshlar orasida uchrayotgan ruhiy muammolar bo‘yicha izohlar berildi.

Tadbir jonli savol-javoblar bilan yanada mazmunli tus oldi. Talabalar professor Abdusamatovga turli yo‘nalishlardagi psixologik masalalar — motivatsiya, emotsional charchoq, shaxslararo munosabatlar, psixologik moslashuv kabi mavzularda o‘z savollarini yo‘llashdi va batafsil javoblar oldilar. Bahs-munozaralar samimiy, ilmiy va interaktiv ruhda kechib, talabalar uchun nafaqat bilim, balki amaliy ko‘nikma olish imkoniyatini yaratdi.

Uchrashuv yosh psixologlar uchun katta tajriba maktabi bo‘lib xizmat qildi. Talabalar professional psixologning faoliyati bilan yaqindan tanishib, o‘z kelajak kasbiga yanada chuqurroq qiziqish bildirdilar.

Sat, 12/06/2025 - 10:51

Konstitutsiya — baxtimiz qomusi

2025-yil 5-dekabr kuni Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti O‘zbek tili va uni o‘qitish metodikasi kafedrasida 1-kursning 103-guruh talabalari tomonidan “Konstitutsiya — baxtimiz qomusi” mavzusida keng qamrovli ma’naviy-ma’rifiy tadbir o‘tkazildi. Tadbir O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilingan sanaga bag‘ishlanib, yoshlar ongida huquqiy madaniyatni mustahkamlash, asosiy qonunimizning hayotiy ahamiyatini chuqurroq anglatish maqsadida tashkil qilindi.

Tadbirning eng asosiy qismi talabalar tomonidan puxta tayyorlangan chiqishlardan iborat bo‘lib, har bir talaba mavzu mohiyatini ochib berishga intilgan ijodiy yondashuv bilan qatnashdi. Dastlab guruh talabalari tomonidan Konstitutsiyaning yaratilish tarixi, undagi asosiy prinsiplar, inson huquq va erkinliklarining himoyasi haqidagi ma’lumotlar taqdim etildi. Talabalar o‘z chiqishlarida nafaqat nazariy ma’lumotlarni, balki ularning amaliy hayotdagi namoyon bo‘lishi haqida ham qiziqarli misollar keltirdilar.

Shundan so‘ng, sahna ko‘rinishlari namoyish etildi. Talabalar tayyorlagan mini-inssenirovkalar orqali Konstitutsiyaning turli moddalari hayotiy vaziyatlarda qanday qo‘llanishi mumkinligi yorqin ifoda etildi. Ayniqsa, “Har bir fuqaroning ta’lim olish huquqi”, “Shaxsiy daxlsizlik” va “Oila – jamiyatning asosiy bo‘g‘ini” mavzularida sahnalashtirilgan chiqishlar tomoshabinlarda katta taassurot qoldirdi. Talabalar inson huquqlarini bilish va ularga hurmat bilan yondashish demokratik jamiyatning asosiy belgisi ekanini ta’kidlab, yoshlarning huquqiy savodxonligini oshirish zarurligini o‘z ijrolari orqali yoritib berishdi.

Tadbir davomida bir necha talabalar Konstitutsiya va davlat ramzlari haqida she’rlar va badiiy o‘qishlar bilan chiqish qilishdi. O‘zbek tilining davlat tili sifatidagi maqomi, davlat suvereniteti va qonun ustuvorligi haqida ijodiy ifodalangan she’rlar tinglovchilarni muxlislik bilan qarshi oldi. Bundan tashqari, talabalar tomonidan tayyorlangan videorolikda Konstitutsiyaning yoshlar hayotidagi ahamiyati, ularni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan moddalar zamonaviy vizual uslubda yoritildi.

Tadbir yakunida kafedra o‘qituvchilari 103-guruh talabalari tomonidan namoyish etilgan yuqori mas’uliyat, mustaqil izlanish va ijodkorlikni yuksak baholadilar. Ular bunday tadbirlar yoshlar ongida huquqiy madaniyatni shakllantirish, mamlakat Konstitutsiyasiga hurmat tuyg‘usini mustahkamlashda juda katta ahamiyat kasb etishini ta’kidladilar.

Mazkur tadbir nafaqat Konstitutsiya kuniga bag‘ishlangan ma’rifiy uchrashuv bo‘libgina qolmay, balki talabalarning o‘z iqtidorini namoyon qilish, jamoada ishlash ko‘nikmasini mustahkamlash va huquqiy bilimlarini amaliy tarzda boyitish uchun ham samarali maydon bo‘lib xizmat qildi.

Sat, 12/06/2025 - 10:49

Pedagogik tadqiqotlarda hamkorlik va yangi yondashuvlar

2025-yil 4-dekabr kuni Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetida Qori Niyoziy nomidagi Tarbiya pedagogikasi milliy instituti hamkorligida “Pedagogik tadqiqotlar: hamkorlik va yangi yondashuvlar” mavzusidagi ilmiy-amaliy uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Tadbirni O‘zbek tili va uni o‘qitish metodikasi kafedrasi mudiri, professor Saodat Muhamedova ochib berdi. U pedagogik tadqiqotlarda innovatsion yondashuvlar, ilmiy hamkorlikning ta’lim jarayoniga ta’siri va qo‘shma tashabbuslarning istiqbollari haqida so‘z yuritdi.

Dastlabki ma’ruza Qori Niyoziy nomidagi Tarbiya pedagogikasi milliy instituti direktori, pedagogika fanlari doktori, akademik Xolboy Ibragimovga berildi. U zamonaviy pedagogikaning dolzarb masalalarini tahlil qilib, ularning amaliy yechimiga doir bir qator takliflarni ilgari surdi.

Professor Shukrullo Mardonov dissertatsiya matnining ilmiy uslubi, imlo me’yorlariga rioya qilish hamda tadqiqotlarda uchraydigan keng tarqalgan xatolarni bartaraf etish bo‘yicha o‘z tavsiyalarini taqdim etdi. Shuningdek, pedagogika fanlari doktori, professor Abduhalim Mahmudov ilmiy tadqiqotlarda metodologik apparatni rasmiylashtirish talablari, mavjud dissertatsiya ishlaridagi tipik xatolar va ularni to‘g‘rilash yo‘llari haqida batafsil ma’lumot berdi.

Institut ilmiy xodimi, pedagogika fanlari nomzodi Djamoliddin Fazilov pedagogik tadqiqotlarda ilmiy etika masalalariga e’tibor qaratib, ilmiy me’yor va talablarning tadqiqot jarayonidagi o‘rni haqida o‘z mulohazalarini bildirdi. Ma’ruzalardan so‘ng savol-javoblar bo‘lib, ustozlar ishtirokchilarning barcha savollariga atroflicha javob berishdi.

Tadbirda O‘zbek tili va uni o‘qitish metodikasi kafedrasi professor-o‘qituvchilari, tayanch doktorantlar, mustaqil izlanuvchilar hamda o‘zbek tili va adabiyoti yo‘nalishi magistrantlari ishtirok etdi. Ilmiy-amaliy uchrashuv ishtirokchilar uchun mazmunan boy, amaliy jihatdan foydali bo‘lib, ular tomonidan katta qiziqish bilan kuzatildi. Yakunda Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti hamda Qori Niyoziy nomidagi Tarbiya pedagogikasi milliy instituti bunday hamkorlikdagi uchrashuvlarni muntazam davom ettirishga kelishib oldi.

Fri, 12/05/2025 - 22:56

Inklyuziv xalqarolashtirish: oliy ta’lim dasturlarida imkoniyat va tenglikni kengaytirish

O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi, O‘zbekistondagi Erasmus+ Milliy ofisi hamda Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti ToshDO‘TAU hamkorligida 2025-yil 4–5-dekabr kunlari Yevropa Ittifoqining Texnik yordam missiyasi doirasida “Inklyuziv xalqarolashtirish: oliy ta’lim dasturlarida imkoniyat va tenglikni kengaytirish” mavzusida ikki kunlik seminar o‘tkazildi. Tadbir Erasmus+ dasturining oliy ta’lim sohasidagi islohotlar bo‘yicha ekspertlari HERE (Higher Education Reform Experts) faoliyati doirasida tashkil etildi va O‘zbekiston oliy ta’lim tizimida inklyuziv xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan muhim muloqot maydoniga aylandi.  Seminarning ochilishida Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi vakillari, Erasmus+ Milliy ofisi rahbari Aziza Abdurahmanova hamda ToshDO‘TAU prorektori, HERE eksperti professor Nozliya Normurodova ishtirokchilarga murojaat qilib, global ta’lim maydonida raqobat kuchayib borayotgan bir davrda inklyuzivlik va teng imkoniyat tamoyillarini xalqaro hamkorlik siyosatining ajralmas qismiga aylantirish zarurligini ta’kidladilar.

Seminarning asosiy ma’ruzachilari Yevropa oliy ta’lim makoni ekspertlari Ninoslav Shchukanets Shmidt va Ana Skledar Matyevich bo‘ldi. Ular birinchi sessiyada diversitet, adolat, inklyuziya va ijtimoiy yo‘nalish kabi tushunchalarning EHEA siyosatidagi o‘rni haqida ma’lumot berib, inklyuziv xalqarolashtirishning global ta’lim tizimidagi o‘ziga xos ahamiyatini tahlil qildi. Ularning ma’ruzalarida xalqaro mobillikda duch kelinadigan iqtisodiy, ijtimoiy va institutsional to‘siqlar, talabalar ehtiyojlarini chuqur o‘rganish zaruriyati va xalqaro imkoniyatlarga kirishdagi tengsizliklarni kamaytirish mexanizmlari batafsil yoritildi.

Seminarda mezbon tashkilot sifatida ToshDO‘TAUning roli alohida e’tirof etildi. Seminar doirasida ToshDO‘TAU prorektori va HERE eksperti professor Nozliya Normurodova mazmunan keng, tahliliy va istiqbolga yo‘naltirilgan ma’ruza bilan chiqish qildi. U O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalarining xalqaro ta’lim maydoniga kirib borish jarayonidagi dolzarb vazifalar, milliy OTMlarning xalqaro hamkorlikdagi ustuvor yo‘nalishlari va inklyuzivlik tamoyillarini institutsional siyosatga chuqur singdirish zarurligi haqida fikr bildirdi. Normurodova xalqaro hamkorlikning bugungi bosqichida faqat reyting ortidan quvish emas, balki xalqaro ta’lim makonida maqomni mustahkamlash, turli toifadagi talabalar uchun adolatli imkoniyat yaratish, hamkorlik jarayonlarini ijtimoiy mas’uliyat bilan uyg‘unlashtirish muhimligini ta’kidladi.

Seminarning asosiy ma’ruzachilari bo‘lgan Ninoslav Shchukanets Shmidt va Ana Skledar Matyevich Yevropa oliy ta’lim makoni doirasida inklyuziv siyosatlar, ijtimoiy o‘lcham, xalqaro hamkorlik va ta’lim sifati bo‘yicha yuksak tajribaga ega yetakchi ekspertlar hisoblanadi. Ninoslav Shchukanets Shmidt Yevropaning nufuzli ta’lim markazlarida faoliyat yuritib kelayotgan oliy ta’lim siyosati bo‘yicha ekspert bo‘lib, Xorvatiyadagi Ta’limni rivojlantirish instituti direktori sifatida oliy ta’lim tizimi rivojlanish strategiyalari, xalqaro hamkorlik, ijtimoiy o‘lcham, tenglik va adolat masalalarida siyosiy maslahatlar berib keladi. U EHEAda ijtimoiy o‘lcham bo‘yicha bir qator ishchi guruhlarga rahbarlik qilgan, Yevropa mamlakatlarida inklyuziv xalqaro ta’limni rivojlantirishga qaratilgan loyihalarning yetakchi eksperti sifatida tanilgan. Uning ma’ruzalari ta’lim tizimida inklyuzivlikni kuchaytirish bo‘yicha real siyosiy mexanizmlar, indikatorlar, strategik rejalashtirish va xalqaro standartlarga moslashtirish kabi mavzularni qamrab oldi. Ana Skledar Matyevich oliy ta’lim siyosati, ijtimoiy o‘lcham, inklyuziv ta’lim, xalqaro hamkorlik va oliy ta’lim menejmenti bo‘yicha 25 yildan ortiq tajribaga ega ekspert bo‘lib, Ta’limni rivojlantirish institutida loyihalar va tadqiqotlarni boshqaradi. U Xorvatiya hamda EHEA miqyosida inklyuziv ta’lim, talabalar diversiteti, xalqaro hamkorlikdagi inklyuziv yondashuvlar, malaka doiralari va sifat kafolati kabi yo‘nalishlarda ekspert sifatida faoliyat yuritib kelmoqda. U seminar davomida inklyuziv mobillik amaliyotlari, ijtimoiy adolat tamoyillariga asoslangan xalqaro ta’lim modeli va talaba ehtiyojlari asosidagi qo‘llab-quvvatlash tizimlari bo‘yicha chuqur tahlillar berdi.

Har ikkala ekspertning EHEA darajasidagi amaliy tajriba va siyosiy yondashuvlari seminarda qatnashgan O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalari uchun dolzarb, amaliy va strategik jihatdan foydali bo‘ldi. Ularning siyosiy tajribadan kelib chiqib bergan tavsiyalari inklyuziv xalqaro hamkorlikni takomillashtirish, institutsional siyosatni kuchaytirish va O‘zbekiston oliy ta’lim tizimini global standartlarga yaqinlashtirishga xizmat qiladi.

Seminarning ikkinchi kuni mazmunan yanada chuqur, tahliliy va strategik yondashuvlarga asoslangan bo‘lib, unda inklyuziv xalqarolashtirishni institutsional siyosatga integratsiya qilish, barqaror xalqaro hamkorlik modellarini shakllantirish va monitoring hamda baholash tizimlarini zamonaviy indikatorlar asosida takomillashtirish masalalari markazga qo‘yildi. Ekspertlar indikatorlar tizimining mohiyatini, talabalar ehtiyojlarini aniqlash bo‘yicha ma’lumot yig‘ish mexanizmlarini, inklyuzivlikni baholashda xalqaro tajribada qo‘llaniladigan tahliliy yondashuvlarni atroflicha tushuntirdi. Bu sessiyalar O‘zbekiston oliy ta’limi uchun inklyuzivlikni oddiy tashabbus emas, balki strategik boshqaruvning muhim elementi sifatida ko‘rish zarurligini yana bir bor namoyon etdi. Seminar yakunida ishtirokchilar inklyuzivlikni har bir OTMning strategik rivojlanish hujjatlariga kiritish, xalqaro hamkorlikni barqaror va o‘zaro manfaatli model asosida tashkil etish, mobilikda qo‘llab-quvvatlov xizmatlarini kengaytirish, imkoniyati cheklangan talabalar uchun alohida imkoniyatlar yaratish va inklyuzivlikni baholash uchun indikatorlar tizimini takomillashtirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqdi.

Yevropa Ittifoqining Texnik yordam missiyasi HERE ekspertlariga milliy oliy ta’lim tizimini takomillashtirish bo‘yicha amaliy va metodik ko‘mak berishga xizmat qiladi. Mazkur seminar O‘zbekiston oliy ta’limida inklyuziv xalqaro siyosatni rivojlantirish, xalqaro imkoniyatlarga kirishni kengaytirish va barcha talabalar uchun adolat tamoyillarini mustahkamlash yo‘lida muhim qadamlardan biri bo‘ldi.

Fri, 12/05/2025 - 21:18

Pedagogik amaliyot jarayoni oʻrganildi

2025-yil 5-dekabr kuni Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti universiteti Talabalar amaliyoti bo‘limi boshlig‘i Shokir Xalilov hamda bo‘limning bosh mutaxassisi Xayrulla Rajabov Toshkent shahri Yakkasaroy tumani Maktabgacha va maktab ta’limi bo‘limi tasarrufidagi 48-maktab hamda Yashnobod tumani Maktabgacha va maktab ta’limi bo‘limiga qarashli 161-sonli umumiy o‘rta ta’lim maktabiga amaliy tashrif buyurishdi.

Tashrifdan ko‘zlangan asosiy maqsad talabalarning pedagogik amaliyot jarayonidagi ishtiroki, ularning dars o‘tish mahorati, ustoz–shogird an’analari asosida olib borilayotgan ishlar hamda bo‘lajak mutaxassislarning kasbiy tayyorgarlik darajasini o‘rganishdan iborat bo‘ldi. Mutasaddilar amaliyotchi talabalar tomonidan olib borilayotgan dars mashg‘ulotlarini bevosita kuzatib, o‘quv jarayoni, sinf bilan ishlash uslubi va metodik yondashuvlarga alohida e’tibor qaratdilar.

Talabalarning dars jarayonidagi faolligi, nazariy bilimlarini amaliyotga to‘g‘ri tatbiq eta olishi, zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo‘llashi hamda o‘quvchilar bilan to‘g‘ri va samarali muloqot o‘rnatish borasidagi ko‘nikmalari ijobiy baholandi. Shuningdek, ularning kasbga bo‘lgan mas’uliyatli yondashuvi, tashabbuskorligi va ijodkorligi alohida e’tirof etildi.

Tashrif doirasida 407-guruh talabalari tomonidan O‘zbek tili fanidan “Bilasizmi?” mavzusida tashkil etilgan ochiq dars ham kuzatildi. Mazkur ochiq dars jarayonida darsning tuzilishi, interfaol metodlardan foydalanish, o‘quvchilar faolligini oshirishga qaratilgan usullar hamda mavzuning qiziqarli tarzda yoritilishi mutasaddilar tomonidan ijobiy baholandi. Dars yakunida ochiq dars yuzasidan atroflicha tahlil qilinib, talabalarga metodik va kasbiy jihatdan muhim tavsiyalar berildi.

Mazkur amaliy tashrif talabalarning pedagogik amaliyotini yanada samarali tashkil etish, ularning kasbiy mahoratini oshirish, mustaqil dars o‘tish ko‘nikmalarini shakllantirish hamda kelgusida malakali pedagog kadrlar yetishtirishga xizmat qilishi bilan muhim ahamiyat kasb etadi.