Turkiy tillarda harbiy meros: yagona ildiz, yagona mazmun
Bir tilda “jangchi”, boshqasida esa “asker” — mazmunan bir xil bo‘lgan bu so‘zlar turkiy xalqlarning ildizlari, madaniyati va tarixiy hamjihatligidan darak beradi. Turkiy xalqlar harbiy terminologiyasi asrlar davomida shakllanib, davlatchilik, harbiy an’ana va madaniy tafakkurning eng qadim qatlamlariga tayanadi. Har bir atama o‘zida nafaqat ma’noni, balki o‘sha davrning ijtimoiy hayoti, urf-odatlari va harbiy tuzumini ham aks ettiradi.
Turkiy tillar o‘rtasidagi yaqinlik yillar davomida til, adabiyot, harbiy tuzilma va siyosiy tizimlarda o‘zaro ta’sirga sabab bo‘lgan. Shu bois turkiy xalqlarning harbiy lug‘ati ko‘p hollarda o‘xshash, ba’zi o‘rinlarda esa bir-birini boyitib boruvchi vosita sifatida maydonga chiqadi. Bugungi kunda Turkiy davlatlar tashkiloti doirasida olib borilayotgan hamkorlik ushbu tarixiy rishtalarni zamonaviy ilmiy yondashuvlar bilan uyg‘unlashtirib, yangi tadqiqotlar uchun keng imkoniyat yaratmoqda.
Shu jihatdan “Turkiy tillar harbiy terminlari lug‘ati” turkiy tillarda mavjud bo‘lgan harbiy atamalarni yagona manba sifatida jamlab, ularni ilmiy asosda taqqoslab beradi. Ushbu lug‘atda o‘zbek, qozoq, turkman, turk va ozarbayjon tillaridagi harbiy terminlar izohlari, faqat o‘zbek tiliga xos ayrim tushunchalarning tarjimalari hamda harbiy terminologiya taraqqiyotiga doir muhim ilmiy sharhlar berilgan. Mazkur manba turkiy tillarning ichki o‘xshashligi va o‘zaro farqini yanada aniqroq ko‘rsatib, harbiy tilshunoslikning amaliy va nazariy jihatlarini chuqurlashtiradi.
Lug‘at talabalar, magistrantlar, doktorantlar, ilmiy izlanish olib borayotgan tadqiqotchilar hamda harbiy tilshunoslik bilan shug‘ullanayotgan mutaxassislar uchun muhim qo‘llanma bo‘lib xizmat qiladi. Turkiy tillarning harbiy merosini o‘rganish nafaqat tarixiy jarayonlarni tushunishga, balki bugungi harbiy-tilshunoslik sohasi rivojiga hissa qo‘shishga ham xizmat qiladi.
Turkiy xalqlar umumiy ildizi, tarixi va harbiy tajribasini aks ettirgan ushbu boy meros bilan tanishish — o‘tmishni anglash, bugunni mustahkamlash va kelajak tadqiqotlariga yo‘l ochish demakdir.